Kiedy możesz uznać, że łącząca Cię z kontrahentem umowa jest nieważna?

Może się zdarzyć, że będziesz się chciał wycofać z zawartej umowy – np. dokonasz zakupu kierując się tym, że nabywane urządzenie miało jakieś cechy, tymczasem okazało się, że ono ich nie posiada lub posiada, ale tylko jeśli trzeba będzie dokupić jakieś inne urządzenie. W takiej sytuacji będziesz mógł się wycofać z umowy (uznać ją za nieważną), o ile wykażesz, że działałeś pod wpływem błędu. Kiedy dokładnie możesz uznać umowę za nieważną?

Na nieważność dokonanej przez siebie czynności prawnej możesz się powołać, jeśli:
• z jakichkolwiek powodów znajdowałeś się w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli;

• jeśli czynność była pozorna. Pozorność oświadczenia woli nie ma wpływu na skuteczność odpłatnej czynności prawnej, dokonanej na podstawie pozornego oświadczenia, jeżeli wskutek tej czynności osoba trzecia nabywa prawo lub zostaje zwolniona od obowiązku, chyba że działała w złej wierze.

W powyższych przypadkach czynność prawna jest nieważna z mocy samego prawa, w pozostałych trzeba złożyć oświadczenie.

• działałeś pod wpływem błędu. Jeśli czynność była odpłatna, to na błąd będziesz mógł się powołać tylko jeśli:
- błąd został wywołany przez Twojego kontrahenta (nawet bez jego winy) lub
- wiedział on o błędzie lub
- mógł z łatwością błąd zauważyć.
W przypadku czynności nieodpłatnej ograniczenia te nie obowiązują.
Pamiętaj, że możesz powoływać się tylko na tzw. błąd istotny, czyli uzasadniający przypuszczenie, że gdybyś nie działał pod wpływem błędu i oceniał sprawę rozsądnie, nie złożyłby oświadczenia tej treści. Błąd musi też dotyczyć samej czynności prawnej – nie możesz więc powołać się na to, że zawarłeś umowę na zakup półproduktów bo liczyłeś, że sprzedasz więcej swojego towaru, ale okazało się, że na skutek zmian rynkowych nikt nie chce już tego towaru kupować. Zniekształcenie oświadczenia woli przez osobę użytą do jego przesłania ma takie same skutki, jak błąd przy złożeniu oświadczenia, możesz więc tym uzasadnić uchylenie się od skutków danej czynności.

• błąd został wywołany przez drugą stronę (lub osobę trzecią, o ile Twój kontrahent o podstępie wiedział i Cię o tym nie poinformował lub czynność była nieodpłatna) podstępnie, możesz uchylić się od skutków prawnych oświadczenia woli złożonego pod wpływem błędu także wtedy, gdy błąd nie był istotny, oraz gdy nie dotyczył treści czynności prawnej.

• złożyłeś oświadczenie woli pod wpływem bezprawnej groźby drugiej strony lub osoby trzeciej (jeśli z okoliczności wynika, że mogłeś się obawiać, iż Tobie samemu lub innej osobie grozi poważne niebezpieczeństwo osobiste lub majątkowe. Zagrożenie musi więc być realne. Zwróć też uwagę, że musi być ono bezprawne, nie możesz więc powołać się na to że zawarłeś ugodę, bo kontrahent groził, że skieruje do sądu przeciw tobie pozew o zapłatę (o ile oczywiście istnieją do tego podstawy).

Jeśli chcesz uchylić się od skutków prawnych oświadczenia woli, które złożyłeś innej osobie pod wpływem błędu lub groźby, to musisz złożyć oświadczenie na piśmie. Warto złożyć je u kontrahenta za potwierdzeniem odbioru, tylko w ten sposób będziesz miał pewność, że nie zakwestionuje on faktu otrzymania oświadczenia o uchyleniu się od skutków czynności.

Na złożenie oświadczenia masz 1 rok od chwili wykrycia błędu (w przypadku groźby jest to rok od chwili, gdy ustał stan obawy).